Malu‘i koe meí he ngaahi founga kākā faka‘imikuleisoní

Kapau ‘okú ke palani ke feinga‘i ha‘o visa ke ke ha‘u ki Nu‘u Sila, tokanga‘i ‘a e kakai te nau ala kākā‘i koe ke kaiha‘asi ho‘o pa‘angá pe lēsisita koe ki ha ngaahi ngāue ‘oku ‘ikai tatau mo e me‘a ‘oku nau palōmesi atú.

‘Oku ‘oatu ‘i lalo ha ngaahi founga kākā ke vakai‘i mo e ngaahi sitepu te ke lava ‘o fakahoko ke tokoni ki hono malu‘i koe meí he ngaahi founga kākaá mo e kākā‘i ‘o e ngaahi fakahū visá.

Kapau kuó ke ‘osi ngāue ‘i Nu‘u Sila, pea ke fakakaukau ‘oku kākā‘i koe, ‘oua ‘e ongo‘i ilifia ke kole ha tokoni meí he Immigration New Zealand (INZ). Te mau lava mo e Employment New Zealand ‘o tokoni‘i koe, pea mo fai ha ngāue ki ai kapau ‘e fiema‘u.

Vakai‘i pe ko ha ngaahi faka‘ilonga ki ha founga kākā

Kapau ‘okú ke fakatokanga‘i ‘a e ngaahi faka‘ilonga ko ‘eni ‘o ha founga kākaá, ta‘ofi leva pea toe tokanga lahi ange. ‘Eke ha ngaahi fehu‘i pea fekumi ki ha fale‘i faka‘ofisiale. Te ke lava ‘o talanoa mai kiate kimautolu fekau‘aki mo ho‘o ngaahi hoha‘á.

‘Oku kole atu ke ke totongi ho‘o ngāue ‘oku ‘oatú

Tokanga kapau ‘oku kole atu ke ke totongi ha pa‘anga ki ho‘o ngāué, ‘oku fa‘a ui he taimi ‘e ni‘ihi ko e totongi ke ‘ngāue ki ai’ pe ‘fokotu‘u ki ai’.

‘E ‘ikai lava ‘e he ngaahi ngāue‘anga ‘i Nu‘u Silá ‘o ‘eke ha totongi kiate koe ki ha lakanga ngāue pe ‘ai koe ke ke totongi ha fa‘ahinga konga pē ‘o ‘enau ngaahi fakamole ki hono fakangāue‘i ha taha. ‘Oku kau heni ‘a hono ngāue‘aki ha tokotaha kehe ‘okú ne toki fiema‘u atu ke ke totongi ange kinautolu.

Kapau ‘okú ke ngāue‘aki:

• ha kautaha fakahū kau ngāue (recruitment agency), tokanga ki ha fa‘ahinga totongi mamafa te nau fiema‘u ke totongi fakahangatonu ange meiate koe. ‘Oku totonu ke fakafekau‘aki ha fa‘ahinga totongi meiate kinautolu mo e sēvesi na‘a nau fakahoko atu kiate koé.
• ha tokotaha fale‘i faka‘imikuleisoni, ‘e fiema‘u ke ke totongi ha totongi totonu ki he‘enau ngaahi sēvesí.

‘Oku hilifaki atu pē ‘e he Immigration New Zealand kiate koe ha totongi ki he tohi kolé. ‘E ala fiema‘u ke ke totongi ‘a e ngaahi fakamolé ‘i he taimi ‘oku tānaki ai ha fakamo‘oni ki ho‘o tohi kolé, hangē ko hono fakakakato ha me‘a fakafaito‘o.

Ko hono fakamu‘omu‘a ‘o e tohi kolé mo e ‘atā atu ki he kau ‘ōfisa ‘imikuleisoní

‘I he founga kākā ko ‘ení, ‘e lava ke talaatu ‘e ho‘o tokotaha fale‘í, fakafofongá, tokotaha fakahinohinó pe tokotaha kehe ‘oku kaunga atu te nau ala ngāue‘aki ‘enau kakai fetu‘utakí ke fakapapau‘i ha ola pe vave ange ‘a e faitu‘utu‘uní.

‘Oku ‘ikai fiema‘u ke ke faka‘aonga‘i ha tokotaha fale‘i. Ko e Immigration New Zealand:

• ‘e ‘ikai te ne fakamu‘omu‘a ‘a ho‘o tohi kolé koe‘uhí pē ‘okú ke ngāue‘aki ha tokotaha fale‘i, pea
• te ne faitu‘utu‘uni pē ki he ngaahi tohi kolé ‘aki hano vakai‘i ‘a e fakamatala ‘oku ‘i aí ‘o fakatatau mo e ngaahi tu‘utu‘uni ‘a e ‘imikuleisoní.

Ko hono fakamu‘omu‘a ‘o e tohi kolé mo e ‘atā atu ki he kau ‘ōfisa ‘imikuleisoní

‘I he tō‘onga kākā ko ‘ení, ‘e fakahā atu ‘e ho‘o tokotaha fale‘í, fakafofongá, tokotaha fakahinohinó pe ko ha kaungā fale‘i ‘oku nau ma‘u ha ‘ilo fakalotofale pe fengāue‘aki mo ha kau ‘ōfisa ‘imikuleisoni ke fakamu‘omu‘a ho‘o tohi kolé.

‘Oku ‘ikai fiema‘u ke ke faka‘aonga‘i ha tokotaha fale‘i.

‘E ‘ikai ke fakamu‘omu‘a ‘e he Immigration New Zealand ‘a ho‘o tohi kolé kapau te ke fai ia. ‘Oku ngāue pē ‘a e kau fale‘í ke tokoni‘i koe ke ke ‘ilo‘i ‘a e ngaahi founga ke ngāue‘aki ai ‘i he sisitemi ‘a e ‘imikuleisoní.

‘Oku kole atu ke ke loi

‘Oku ta‘efakalao ke loi ke malava ai ‘o ‘atā atu ki ha ngāue pe visa.

‘Oku maumau‘i ‘e ho‘o tokotaha fale‘í pe kaungā fale‘í (third party) ‘a e laó kapau te nau fale‘i atu koe ke ke fai ‘eni. Ko ha faka‘ilonga ia te nau ala lava ‘o maumau‘i ha ngaahi lao faka‘imikuleisoni pe ma‘u ngāue kehe.

‘Oku mahu‘inga ke mo‘oni e fakamatala ‘okú ke ‘omaí. ‘E uesia ‘e ha fa‘ahinga fakamatala loi pē ‘okú ke fakahoko ‘a ho‘o ngaahi tohi kole visa ‘i he lolotongá ni mo e kaha‘ú.

‘Oku fakahā atu ‘oku ‘ikai ke ke ma‘u ‘a e ngaahi tefito‘i totonu fakangāue tatau mo ia ‘oku ma‘u ‘e ha tokotaha Nu‘u Sila

‘Oku ‘ikai mo‘oni eni. ‘Oku ma‘u ‘e he tokotaha kotoa pē ‘i Nu‘u Sila ‘a e ngaahi tefito‘i totonu fakangāue tatau, kau ai ‘a kinautolu ‘oku toki hiki fo‘ou maí. ‘Oku kau heni ‘a e totonu ke totongi ‘a e ngaahi ‘aho mālōlō meí he ngāué mo e ngaahi ‘aho puké, pea mo e totonu ke lāunga fekau‘aki mo e ngaahi founga ngāue ‘oku ‘ikai malu mo haó.

Ko e kakai ‘oku nau pehē ‘oku ‘ikai ke ke ma‘u ‘a e totonu ko ení ‘oku nau ala maumau‘i ‘a e ngaahi lao faka‘imikuleisoni pe ma‘u ngāué.

‘Oku ‘oatu kiate koe ha fo‘i ngāue mo hono ngaahi monū‘ia kehe ‘o kau ai ‘a e nofo‘anga

‘Oku ‘ikai ko ha me‘a angamaheni ke ‘oatu ha nofo‘anga mo ha ngāue ‘i Nu‘u Sila.

‘Oku ‘i ai pe ha ngaahi tūkunga ‘e ni‘ihi, hangē ko e ngāue ‘i ha faama pe ki ha kautaha ‘oku nau fakalele ha fale nofo‘anga, ‘e ala mo‘oni ai eni.

Tokanga ‘aupito fekau‘aki mo e ‘ngaahi monū‘ia‘ (packages) ‘oku ‘oatu fakataha mo ha visa, ngāue mo e nofo‘anga - ‘e ala feinga ‘a e kau kākaá ke ‘eke ha pa‘anga lahi meiate koe ki he nofo‘angá.

‘Oku palōmesi atu ‘a e nofo fonua

‘Oku ‘oatu ‘e Nu‘u Sila ha ngaahi faingamālie faka‘ofo‘ofa ke ako mo ngāue. ‘E faka‘atā atu ‘e ha visa fakataimi ke ke fiefia ‘i he ngaahi faingamālie ko ‘ení, ka ‘oku ‘ikai fakapapau‘i ‘e iku ai ‘eni ki he nofo fonua.

‘Oku fa‘a fakalahi‘i ‘e he kau kākaá ‘a e malava ko ia ke ma‘u ‘a e nofo fonuá, ko ia ai toe tokanga ange ki ai he ko e ngaahi halanga ki he nofo fonuá ‘oku fiema‘u ki ai ‘a e ngaahi ‘ilo fakangāue, taukei, ngaahi tohi fakamo‘oni ako pe lakanga pau.

Ngaahi palōmesi ki he ma‘u‘anga pa‘anga ‘i he kaha‘ú, fakatau ‘api, pe ma‘u atu ‘o e tokoni ‘a e pule‘angá

‘Oku totonu ke makatu‘unga ho‘o fili ke hiki mai ki hení ‘i he me‘a ‘oku foaki atu kiate koé, ka e ‘ikai ko e ngaahi palōmesi ki he kaha‘ú ‘a ia ‘e ‘ikai ke tauhí.

‘I he tu‘unga fakalūkufuá, ‘e ‘ikai malava ke ke fakatau ‘api pe ma‘u atu ‘a e ngaahi tokoni fakapa‘anga ‘a e pule‘angá kae ‘oua kuó ke ma‘u atu ha visa nofo fonua. ‘E ‘ikai malava ke ke fakalahi atu ‘a ho‘o ngāué ke ma‘u ai ha ma‘u‘anga pa‘anga makehe.

‘Oku talaatu kuo pau ke ke faka‘aonga‘i ha tokotaha fale‘i

‘Oku ‘ikai fiema‘u ia ke ke faka‘aonga‘i ha tokotaha fale‘i ke tohi kole ki ha visa. Te ke lava ‘o tohi kole ki ha visa ‘iate koe pē ‘o faka‘aonga‘i ‘a e fakamatala ‘i he‘emau uepisaití.

Kapau te ke fili ke faka‘aonga‘i ha tokotaha fale‘i, faka‘aonga‘i pē ha tokotaha fale‘i faka‘imikuleisoni kuo ‘osi laiseni (LIA), ko ha loea ‘i Nu‘u Sila kuo fakamafai‘i, pe ko ha tokotaha kehe ‘oku ngofua fakalao ke ne ‘oatu ha faleʻi faka‘imikuleisoni. Te ke lava ‘o fili ‘a e LIAs ‘o makatu‘unga ‘i ho‘o lea fakafonuá, feitu‘ú mo e ivi fakapa‘angá.

‘Oku ‘ikai ke ke ma‘u atu ‘a e ngaahi fakamatala fakamuimui taha fekau‘aki mo ho‘o tohi kolé

Kapau ‘oku ‘ikai ke ‘oatu ‘e ho‘o tokotaha fale‘í pe kaungā fale‘í ha fakamatala fakamuimui taha fekau‘aki mo ho‘o tohi kolé, te ke lava ‘o ‘alu ki he ‘emau uepisaití ke ‘ilo ai pe ko e hā hono fuoloa ‘a e ngāue ki he ngaahi tohi kolé.

Kapau ‘okú ke hoha‘a koe‘uhí ‘oku ‘ikai ke ke ma‘u atu ha fakamatala, te ke lava ‘o telefoni fakahangatonu mai kiate kimautolu ke fakamo‘oni‘i ‘a e tohi kolé.

Ngaahi founga ke malu‘i ai koe meí he ngaahi founga kākaá

• ‘Oku ‘ikai fiema‘u ke ke faka‘aonga‘i ha tokotaha fale‘i. Kapau te ke fili ke faka‘aonga‘i ha tokotaha fale‘i, faka‘aonga‘i pē ha tokotaha fale‘i faka‘imikuleisoni kuo ‘osi laiseni, ko ha loea ‘i Nu‘u Sila kuo fakamafai‘i, pe ko ha tokotaha kehe ‘oku ngofua fakalao ke ne ‘oatu ha fale‘i faka'imikuleisoni.

• Kapau te ke fili ke faka‘aonga‘i ha tokotaha fale‘i pe kautaha fakahū kau ngāue (recruitment agency), ko ha fakakaukau lelei ia ke vakai‘i ‘a e ngaahi totongi meí ha ngaahi kautaha kehekehe, ke ke ‘ilo‘i ai pe ‘oku fe‘unga pē ‘a e totongi ki he ‘enau ngaahi sēvesí.

• Fakapapau‘i ‘oku lēsisita (accredited) ‘a e ngāue‘anga ‘oku nau ala fakangāue‘i koé. Kuo pau ke ‘uluaki lēsisita kotoa ‘a e ngaahi ngāue‘anga ‘oku nau fakangāue‘i ha kau ngāue ‘i he Accredited Employer Work Visa. Fakapapau‘i ‘oku nau faka‘aonga‘i ‘emau nāunau ‘i he ‘initanetí.

• Talanoa hangatonu ki he kautaha ‘oku nau ala fakangāue‘i koé, hangē ko ha fakahoko ‘o ha ‘initaviu. Ko ha ngāue lahi ia ke hiki ki ha fonua fo‘ou, ko ia ai tala totonu fekau‘aki mo ho‘o pōto‘i ngāué ke fakapapau‘i ‘okú ke taau mo‘oni.

• Kapau ‘okú ke veiveiua, fetu‘utaki mai kiate kimautolu. Te mau lava ‘o tokoni ke fakamatala‘i ‘a e ngaahi visa te ke ala fili mei aí pea mo vakai‘i pe ‘oku tonu pe mo‘oni ‘a e fakamatala kuo fakahā atu ‘e ha taha. Te mau lava ‘o ‘oatu ha fakamatala fekau‘aki mo ho‘o tohi kolé. Kapau ‘oku ‘ikai ko ho‘o ‘uluaki lea fakafonuá ‘a e lea faka-Pilitāniá, te mau lava ‘o fakafehokotaki koe ki ha taha fakatonulea.

• Kapau te ke lava, fakahoko ha fekumi lahi ange ‘aki ha‘o ‘eke ki he kakai mei homou fonuá kuo nau fakahoko ‘a e fononga tatau ki Nu‘u Silá.

• Kapau ‘oku ‘oatu ‘e ho‘o pule ngāué ha nofo‘anga, kole ha ngaahi lau‘i tā pea ‘alu ki he uepisaiti ‘a e Tenancy Services ‘o fakafehoanaki ‘a e ngaahi totongi nofo ‘i he māketí ki he fa‘ahinga ‘api tatau ‘i he feitu‘u ko iá mo ‘ilo fekau‘aki mo ho‘o ngaahi totonu ko ha tokotaha nofo totongi.

• ‘Ilo fekau‘aki mo Nu‘u Sila, kau ai ‘a e fakamole ki he nofó mo ‘atā atu ko ia ki he ngaahi tokoni ki he mo‘ui leleí. ‘Oku ‘i he ‘emau uepisaiti Live and Work (Nofo mo e Ngāué) ha fakamatala ‘aonga.

• ‘Ilo fekau‘aki mo ho‘o ngaahi totonu fakangāué ‘i ho tu‘unga ko ha tokotaha ngāue ‘i Nu‘u Sila. ‘Oku ‘i he uepisaiti Employment New Zealand ha fakamatala ‘aonga ‘i ha ngaahi lea fakafonua lahi, pea mo ha polokalama ako ta‘etotongi fekau‘aki mo e ngaahi tefito‘i totonú, ngaahi fatongiá mo hono solova ha ngaahi palopalema fakangāué.